Kendini Yük ve Değersiz Hissetmek: İçsel Bir Hapishane

Hayatın bir döneminde hemen hemen hepimiz, kendimizi değerli hissetmekte zorlanmışızdır. Bazen etrafımızdaki dünya, başkalarının bizden beklentileri ya da kendi içsel eleştirilerimiz, kendimizi yetersiz ve değersiz hissetmemize yol açar. Bu hisler, özellikle ruhsal sağlığımızı etkileyebilecek kadar derinleşebilir. Peki, kendimizi yük ve değersiz hissettiğimizde neler yaşarız ve bu duygulardan nasıl kurtulabiliriz?

Kendini yük gibi hissetmek, bir insanın başkalarına sürekli olarak bir şeyler borçlu olduğu, onlara yük olduğu duygusudur. Bu duygunun kökeni genellikle yetiştirilme tarzından kaynaklanır ve dolaylı olarak mükemmeliyetçilik, düşük özsaygı ya da başkalarının ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçlarının önünde tutmak gibi davranışlardan gelir. Kişi, başkalarına ne kadar yardım etse de, onlara yük olduğunu düşündüğü için kendini değerli hissetmekte zorlanır.

Bu duyguyu tetikleyen başka bir faktör ise, depresyon ya da anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıklardır. Araştırmalar, depresyondaki bireylerin sıklıkla kendilerini başkalarına yük gibi hissettiklerini ve bu hislerin onları yalnızlaştırdığını göstermektedir. Kişi, sadece varlıklarıyla başkalarına zorluk çıkardığına inanabilir. Bu düşünceler zamanla içsel bir hapishaneye dönüşebilir.

Değersizlik hissi de benzer şekilde, bireyin kendisini toplumsal anlamda ya da kişisel olarak yetersiz ve unvanlarına, başarılarına ya da ilişkilerine layık görmemesi şeklinde kendini gösterir. Kişi ne yaparsa yapsın, çevresinden ne kadar güzel söz duyarsa duysun tatmin olamaz veya tatmini çok kısa sürer. Bu duygular, özellikle yetiştirilme tarzı, geçmiş yaşantılar, eleştiriler ya da başarı eksiklikleriyle bağlantılı olabilir.

Kendini değersiz hissetmek, çoğu zaman içsel bir savaş gibidir. Kişi, başkalarının gözünde takdir görmemekten ve hatta bazen ilgisizlikten korkar. Özellikle bu duygular, kişilerarası ilişkilerde daha belirgin hale gelir. Kişi, sürekli başkalarını memnun etmeye çalışırken kendini kaybeder ve içsel değerini sorgulamaya başlar. Bu noktada en büyük hata bu değeri dışarıdan tamamlama çabasıdır.

Kendini yük ve değersiz hissetmek, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir, ancak bu duygularla başa çıkmanın yolları vardır. Ancak unutulmamalıdır ki her insan biriciktir, eğer bu yöntemler size iyi gelmezse bir uzmandan yardım almak kendi yaşamınız için değerli bir karardır.

1. Kendi Değerinizi Yeniden Tanımlayın: Kendi değerinizi yalnızca başkalarına hizmet etme ya da onların onayını alma üzerinden tanımlamak, büyük bir tuzaktır. Kendi içsel değerinizin farkına varmak için, başarılarınızla değil, basit bir insan olarak var olmanızla değerli olduğunuzu hatırlayın.Başkalarına yük olmak, sizin değerinizin bir ölçüsü değildir.
2. Sosyal Bağlantılar Kurun: Yalnızlık, bu duyguları şiddetlendirebilir. Kendinizi yük hissettiğinizde, destek alabileceğiniz güvenilir kişilerle konuşun. Bu, yalnızca rahatlamanızı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda dışarıdan bir perspektif de kazanmanıza yardımcı olabilir.
3. Olumsuz İçsel Konuşmalarla Mücadele Edin: Kendinizi sürekli olarak eleştiren iç sesinizi durdurun. Kendinize şefkat gösterin ve olumlu düşünmeye çalışın. Özellikle terapi tekniklerinden biri olan bilişsel davranışçı terapi (CBT), bu tür olumsuz düşünceleri tanımlamanıza ve onları değiştirmeye yönelik etkili bir yöntem sunar.
4. Küçük Adımlar ve Kendine İzin Verme: Kendinizi değerli hissetmek zaman alabilir. Küçük başarılarınızı kutlamak, kendinize verdiğiniz önemi artırır. Ayrıca, kendinize hata yapma izni verin. Kimse mükemmel değildir.
5. Bilişsel Hatalarınızı Fark Edin: Karşınızdaki insan yetişkinse eğer evet ve hayır demek onun kararıdır ve cevabının karşılığı aynı zamanda onun kendi sorumluluğudur. Başkalarının sizin için bir şeyler yapmasının kişinin kendisine de faydası vardır. Yardım eden kişi kendisini iyi hisseder.

Kendini yük ve değersiz hissetmek, insanın yaşadığı  acı verici duygulardan biridir. Ancak, bu duyguların yönetilebilir olduğunu unutmamak gerekir. Kendinizi bir yük olarak görmek, yalnızca bir düşünce biçimidir; gerçeklik ise çok daha katmanlı ve derindir. Değerli olduğunuzu; dünyaya sunduğunuz katkıların kıymetli olduğunu ve hala sunabileceğiniz çok şey olduğunu her zaman hatırlayın. Kendinizi yeniden keşfetmek ve içsel huzurunuzu bulmanız dileğimle.

Uzm. Klinik Psikolog Aslı AYDINCI